در این مقاله:

• کارشناسی خودرو چگونه متولد شد (تاریخچه)؟

• فرآیند کار چیست و چه کمکی می کند؟

• کارشناس رسمی، شغل آزاد یا فعالیت صنفی؟

• چند توصیه مهم

---

آخرین ویرایش: 7 مرداد 1401

امروزه حداقل در کلان شهرها کمتر کسی است که با خدمات کارشناسی خودرو در محل آشنا نباشد، اما هنوز ناگفته های زیادی در مورد آن وجود دارد که ما سعی داریم در این مطلب، حقایقی از این خدمت ارزشمند که مورد طمع بسیاری از افراد قرار می گیرد را بررسی نماییم.

 

کارشناسی خودرو چگونه متولد شد (تاریخچه)

صنعت خودروسازی در کشور ما از اوایل دهه 40 به بعد رونق گرفت و در کنار خودروهایی که وارد می شدند، تعداد محدودی خودرو نیز تولید می شد. در آن سال‌ها تنها چهار خودرو پیکان، آریا، شاهین و ژیان در ایران ساخته می‌شد که در این میان تولید پیکان توانسته بود بالاتر از بقیه قرار بگیرد. در سال ۴۷ بیش از ۱۲ هزار دستگاه پیکان در ایران ساخته شد در حالی که تیراژ تولید بقیه خودروهای ذکر شده حداکثر از 2 هزار دستگاه تجاوز نمی‌کرد. این روند همچنان ادامه داشت و تا سال ۵۱ حدود ۱۲۰ هزار دستگاه پیکان ساخت ایران در خیابان‌های تهران و دیگر شهرستان‌ها تردد می‌کردند. این خودروها وقتی وارد بازار شدند،‌ کم کم بنگاههایی شکل گرفت که فروشندگان، اتومبیل خود را به طور امانی به آنجا می سپردند یا مکان هایی به شکل جمعه بازارها شکل گرفت که در یک روز خریدار و فروشنده همدیگر را از نزدیک می دیدند.

شکل دیگر فروش خودرو، بین آشنایان و افراد فامیل و همسایه ها بود زیرا ماشین کمیاب و تعداد خریداران بیشتر از فروشندگان بود و با اطلاع به اطرافیان فروش خودرو به راحتی انجام می شد. به علاوه این که فروشنده اطلاعات مختصر خودرو به همراه شماره تماس را بر روی برگه کاغذی نوشته و به پشت شیشه عقب قرار می داد تا هنگام حرکت در خیابان، خریدار به طور اتفاقی آن را مشاهده کند.

اما با افزایش تقاضا، مشاغل مرتبط با آن مانند واسطه‌گری نیز جذابیت بیشتری یافتند و متأسفانه همین موضوع باعث شد تا افراد سودجوی بیشتری نیز وارد این حرفه شده و خلاء معامله به قیمت منصفانه را هم برای خریدار و هم برای فروشنده ایجاد کنند (مثال جالبی در این مورد وجود دارد، تا چند دهه پیش که معاملات بازارهای فیزیکی محلی مانند جمعه بازارها که خریداران و فروشندگان در یک محل جمع می شدند رونق بیشتری داشت، برخی از افراد سودجو که از آسیب پنهان خودروی خود مطلع بودند و قصد داشتند تا با تقلب آن را به قیمت بالاتری بفروشند، تکه ای نان در جایی از خودرو مثل داشبورد یا رودری یا در جای دیگری که زیاد در چشم نبود مخفی می‌کردند و در هنگام معامله به خریدار می‌گفتند که «این ماشین رو بِخر برات نون داره» و خریدار چنین برداشت می کرد که در این معامله برای وی خیر و برکت است!) برای رفع این مشکل، خریدار و فروشنده به مکانیک یا صافکار نقاش مورد اطمینان خود مراجعه می‌کردند یا این که اغلب خریدار با یکی از دوستان یا آشنایان خود که تجربه خرید و فروش خودرو داشت، اقدام به معامله می‌کرد. این کار ریسک تقلب فروشنده را کاهش می داد اما این احتمال وجود داشت فردی که بررسی ماشین را انجام می دهد، تجربه کافی جهت بررسی آسیب های بدنه و سایر موارد فنی را نداشته باشد.

در نهایت ساده ترین روش فروش خودرو که در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 رواج زیادی پیدا کرد، آگهی دادن در روزنامه بود که باز هم محدودیت های زیادی مانند فاصله یک تا دو روز بین اقدام به آگهی دادن تا رسیدن روزنامه به گیشه ها و عدم امکان درج توضیحات کافی و تصاویر خودرو را داشت.

همزمان با این شرایط، دقت و تجربه نقاشان اتومبیل در صافکاری و نقاشی و یا تعمیرکاران در مواردی مانند کم کردن کیلومتر هم بالا می رفت تا جایی که به عنوان مثال برای اغلب خودروهای خارجی، به واردات قطعات استوک (اصلی) و سالم بدنه روی آوردند و به جای رنگ کردن، قطعه معیوب را تعویض کرده تا تشخیص آن نیاز به مهارت بیشتری داشته باشد. به عبارت دیگر همزمان با افزایش تقاضای تعمیرات بهتر روی خودروی آسیب دیده، تشخیص معایب خودرو نیز مشکل تر شد.

اما از اواخر دهه 80، رشد اینترنت و کسب و کارهای مبتنی بر وب باعث شد نیازمندی های آنلاین توسعه پیدا کنند. به دلیل این که ارائه اطلاعاتی مانند متن یا تصویر، ساده تر شد و خریدار با سرعت و راحتی بیشتری فروشنده را پیدا می کرد، حجم سفارشات بیشتر به این حوزه وارد شده و فروشنده ها دیگر مانند سابق، رغبتی به جابجا کردن خودرو برای هر خریدار نداشتند و کم کم این کار را به عهده خریدار گذاشتند. با این شرایط خریدار باید حداقل یک صافکار نقاش یا یک مکانیک را به محل خودرو می آورد یا فروشنده را راضی می کرد که خودرو را به محل مورد نظرش بیاورد که البته با دردسر همراه بود. از قدیمی ترین وب سایت های آگهی فروش خودرو که هم اکنون نیز در حال فعالیت است می توان به باما اشاره کرد.

این روال ادامه داشت تا این که از اوایل دهه 90، حرفه «کارشناسی خودرو در محل» به شکلی که امروز می شناسیم به تدریج متولد می شود. تعریف ما از کارشناس خودرو مجرب، فردی است که علاوه بر دانش تئوری، اصول بازرسی بدنه و کارکرد سیستم فنی خودرو را به شکل عملی تجربه کرده باشد. همچنین جهت افزایش دقت، توانایی استفاده از دستگاههای تشخیص دیجیتالی مرسوم را داشته باشد و تفسیر آنها را نیز بداند. یادگیری استفاده از این دستگاه ها ساده است اما تفسیر آن ها نیاز به تجربه و دانش تخصصی فراوانی دارد و تنها با آموزش محدود به افراد تازه کار، حاصل نمی شود. در نهایت یک کارشناس خوب بر اسناد حقوقی معامله و نحوه تنظیم آن ها تسلط کامل دارد، به نحوی که قادر است قیمت یک ماشین دست دوم را در محدوده قیمت های رایج در بازار خودروی کارکرده کشف نماید. این خدمت جدید به این شکل رونق گرفت و به سرعت هم پیشرفت کرد تا جایی که بسیاری از فروشنده ها از خریدار درخواست می کنند که برای صرفه جویی در وقت، برای بازدید خودرو یک کارشناس همراه خود داشته باشد.

اما شاید بپرسید یک کارشناس خودرو چه وظیفه ای دارد و در واقع چه می کند. در ادامه سعی می کنیم به مهم ترین نکاتی بپردازیم که باید برای استفاده از خدمات کارشناسی خودرو در محل آنها را بدانید.

 

فرآیند کار چیست و چه کمکی می کند؟

پس از درخواست و حضور کارشناس در محل، خودرو مورد بررسی قرار می گیرد. تست های اصلی شامل بررسی شاسی و رنگ بدنه، تست فنی درجا، تست دیاگ، تست سواری و بررسی آپشن ها و امکانات اضافی خودرو است.   

 

کارشناسی رنگ خودرو

در بررسی بدنه به مواردی مانند آسیب شاسی، رنگ شدگی ها، تعویض قطعات، صافکاری و قلم گیری ها و مواردی از این قبیل توجه می شود میشه و ذکر این نکته بسیار ضروری است که مهم ترین ابزار کارشناس، مهارت است. یک کارشناس با تجربه باید توان بررسی چشمی رنگ خودرو را داشته باشد به این معنی که از نوع رنگ و بتونه، فرآیند نقاشی اتومبیل و انواع آسیب هایی که ممکن است از قبل به بدنه خودرو وارد شده باشد، مطلع باشد. البته با کمک دستگاه¬هایی که امروزه موجود است، می توان دقت کار را تا حد بسیار زیادی بالا برد. مهم ترین ابزار برای بررسی رنگ بدنه ماشین، دستگاه تشخیص رنگ مگنتی (آهنربایی) و دستگاه دیجیتالی تشخیص رنگ است. البته ناگفته نماندکه متأسفانه در کشور ما به رنگ شدگی خودرو خیلی بیشتر از سایر کشورها اهمیت داده می شود که اگرچه این روال اشتباه است ولی دلایل زیادی برای آن وجود دارد از جمله تبدیل شدن خودرو به یک کالای سرمایه ای و بسیاری دلایل دیگر که از حوصله این مطلب خارج است.

مهم ترین موضوع در بررسی و کارشناسی رنگ خودرو این است که تا وقتی که به اسکلت که همان شاسی است و قطعات اصلی مثل ستون ها، سینی جلو، کف صندوق عقب و سقف خودرو آسیبی وارد نشده است، از لحاظ کارکرد و ایمنی، اتفاق خاصی برای خودرو رخ نمی دهد؛ اما به دلیل اهمیت بالای این موضوع برای خریدار، کارشناس مجبور است روی این موضوع بسیار تکیه کند و بررسی بدنه به مهم ترین بخش کارشناسی خودرو تبدیل شده است. همچنین اگر کارشناس مهارت و تجربه کافی داشته باشد، موارد کم اهمیت تر مانند کیلرپاشی، قلم گیری، لیسه گیری، فرورفتگی ها و مواردی از این قبیل نیز مشخص می شوند.

 

کارشناسی فنی خودرو (تست درجا، تست دیاگ و ارزیابی کارکرد)

بعد از بدنه، نوبت بررسی فنی است که در دو بخش سیستم های مکانیکی و سیستم های الکترونیکی انجام می شود. سیستم های مکانیکی به صورت تجربی بازدید می شوند. در کارشناسی فنی خودرو در محل، امکان دسترسی به تمام بخش های موتور و گیربکس نیست. به علاوه این که زمان و ابزار لازم نیز اجازه این کار را نمی دهد. در واقع همانند یک دکتر اورژانس که به بررسی علائم حیاتی بیمار می پردازد، کارشناس هم علائم اصلی سلامت فنی مثل صدای موتور، تست بخار روغن، روغن ریزی مشهود، بررسی دود اگزوز، تعویض دنده در هنگام حرکت، عملکرد سیستم تعلیق مثل جلوبندی، بررسی ترمزها و مواردی از این قبیل را بررسی می کند تا نشانه های وجود مشکل جدی را گزارش کند. در صورت وجود علائم مهم مانند بیماری که لازم است به پزشک متخصص مراجعه کند، لازم است تا مالک فعلی یا خریدار جدید خودرو نیز بررسی های بیشتر و کاملتری را در نمایندگی یا تعمیرگاه مجاز انجام دهند.

برای افزایش قابلیت اطمینان در بررسی فنی خودرو، پیشنهاد می شود روغن موتور قبل از انجام تست دود و کمپرس موتور، تعویض شود.

مرحله بعدی از تست فنی بررسی سیستم های الکترونیکی است. از زمانی که سیستم های فنی خودروها از مکانیکی به سمت الکترونیکی شدن پیش رفتند، بررسی کامپیوتر و مدارات برقی ماشین با دستگاه دیاگ مرسوم شد تا برخی ایرادات فنی خودرو که قابلیت بررسی بصری ندارند نیز پیدا شوند. به عنوان مثال یکی از مهم ترین کاربردهای این تست، بررسی سیستم پاشش سوخت انژکتوری است. به علاوه این که با پیشرفت امکانات جانبی و آپشن های خودرو، عملکرد سنسورها را می توان با دیاگ بررسی کرد مانند خراب بودن کروز کنترل، خرابی ایربگ ها یا اشکال در سیستم ترمز ای.بی.اس.

اما مهم ترین موضوعی که اغلب افراد از دیاگ زدن انتظار دارند، تشخیص دستکاری در کیلومترشمار و کم کردن کیلومتر خودرو است که بر اساس تجربه چند سال گذشته باید بگوییم که تشخیص کم کردن کیلومتر با دیاگ، به هیچ وجه روش قطعی نیست چرا که کاهش کارکرد، روش های مختلفی دارد و همه آنها برای دستگاه دیاگ قابل تشخیص نیست. به همین دلیل کارشناس باید برای بررسی احتمال کاهش کارکرد، از روش تجربی استفاده کند به این معنی که در صورت دستکاری کیلومتر، اول وضعیت داخل کابین تحت تأثیر قرار می گیرد مانند استهلاک فرمان، دسته دنده، دسته راهنما، صندلی راننده، دستگیره ها و مواردی مثل این که البته بیشتر در خودروهای مدل بالا قابل استناد است و تشخیص آن در کارکردهای بالا، با دشواری و احتمال خطای بیشتری همراه است.

کارکرد کم، دلیلی برای سلامت خودرو نیست چرا که بسیار دیده شده خودرویی با کارکرد بالاتر به دلیل مراقبت و نگهداری بهتر یا این که بیشتر در جاده ها و مسیرهای بین شهری از آن استفاده شده، از یک خودروی کم کار سالم تر است.

همچنین در خودروهای مدل بالا از وضعیت ظاهری داخل محفظه موتور، بررسی دیسک ترمز و چند نشانه دیگه به طور تجربی می توان تشخیص داد که کیلومتر خودرو دستکاری شده است یا خیر، که البته همواره این احتمال وجود دارد که با میزانی از خطا همراه باشیم. ما در مقاله تست دیاگ و تفسیر آن مراحل این کار را با جزئیات بیشتری توضیح داده ایم.

 

تست آپشن ها و امکانات اضافی

اما بریم سراغ بررسی آپشن ها و این مطلب که از چه زمانی تست امکانات اضافی یک خودرو مهم شد. در اوایل ورود خودروهای خارجی به بازار ایران، واردات تنها از طریق شرکتهایی که از تولیدکنندگان اصلی نمایندگی داشتند انجام می شد مانند آسان موتور (هیوندایی)، اطلس خودرو (کیا) ستاره ایران (مرسدس بنز) یا پرشیا خودرو (ب ام و). این شرکت ها هم اغلب برای هر خودرو با توجه به شرایط بازار، آپشن های خاص و محدودی را در نظر می گرفتند و تنوع زیادی در یک مدل خودرو وجود نداشت. به عنوان مثال آسان موتور از سال 2014، فرمان سه حالته را به لیست آپشن های سانتافه اضافه کرد که در سال های بعد هم به صورت استاندارد بر روی این خودرو عرضه می شد. به همین دلیل امکانات اضافی هر خودرو به صورت استاندارد مشخص بود و به طور سلیقه ای کم و زیاد نمی شد.

این روال ادامه داشت تا این که به واردکنندگان شخصی نیز اجازه واردات داده شد و به تدریج واردات خودروهای خارجی از کشورهای همسایه مانند امارات، دبی و عمان توسط افراد حقیقی نیز انجام شد. از این زمان به بعد با امکان سفارشی کردن لیست امکانات و آپشن ها، بعضی از واردکنندگان با این هدف که قیمت تمام شده کمتر خودرو از نمایندگی های داخلی کمتر شود و فروش آن آسان تر باشد، آپشن های فابریک را محدود می کردند و یا در داخل کشور، بسیاری از آپشن هایی که بر روی خودرو موجود نبود مانند گرمکن سردکن صندلی، رادار، کی لس و غیره را به صورت دستی بر روی خودرو نصب می کردند که در بسیاری از موارد موجب بروز ایرادات الکترونیکی می شد. یا اینکه برای سودآوری بیشتر، خودرویی با آپشن های فابریک بیشتری نسبت به نمایندگی داخلی وارد می کردند. به عنوان مثال سانتافه شرکتی 2016 عرضه شده توسط آسان موتور، اغلب تک رادار و بدون اتوپارک بود که این خودرو در آن زمان حدود 240 میلیون قیمت داشت ولی همین خودرو به صورت وارداتی با 4 یا 5 رادار و اتوپارک، حدود 20 تا 25 میلیون گران تر بود. به همین دلیل بحث آپشن به خصوص برای ماشین های خارجی، موضوع مهمی شد که در قیمت گذاری خودرو نقش مهمی بازی می کند.

موضوع مهمی بعدی در بررسی آپشن ها، صحت عملکرد و اصالت آنها است. به عنوان مثال در خودروهای کره ای پس از چند سال، در برخی خودروها امکانات خودرو دچار استهلاک شده و عملکرد طبیعی ندارند مانند سانروف دوحالته در خودروی النترا. یا این که در خودروهای مدل بالا، فابریک بودن یا نصب آپشن به صورت دستی در داخل، ممکن است روی قیمت تأثیر زیادی نداشته باشد اما ممکن است روی رضایت خریدار از معامله تأثیر داشته باشد که این موضوع نیاز به بررسی توسط کارشناس دارد.

 

آزمایش سواری (تست درایو)

بسیاری از معایب خودرو در تست درجا و با هیچ دستگاه دیجیتالی قابل تشخیص نیست که از آن جمله می توان به سر و صدای اضافی موتور و گیربکس، سر و صدای اضافی اتاق خودرو، ضعف صفحه کلاچ و اقلام مصرفی گیربکس، ضعف لنت های ترمز، تنظیم نبودن فرمان، ضعف جلوبندی، کمک فنرها، تقه زدن گیربکس های اتومات و موارد بسیار دیگر اشاره نمود. در آزمایش سواری با توجه به امکانات مکانی، زمانی و جوی، بررسی های اولیه انجام می شود تا معایبی که در بعضی از موارد نیاز به هزینه های بسیار گزافی دارند، مشخص شوند. مقاله کارشناسی فنی توضیحات بیشتری در رابطه با آزمایش سواری ارائه می کند.

 

قیمت گذاری

با مجموع مواردی که ذکر شد و شرایط روز خودرو در بازار، کارشناس محدوده قیمت منصفانه ای رو برای خودرو پیشنهاد می کند که اگر قیمت معامله بیشتر از آن باشد خریدار زیاد چانه نزده و اگر کمتر باشد، فروشنده تخفیف خوبی داده است. البته ذکر این نکته ضروری است که هزینه های تعمیر بابت نقص های فعلی، باید به طور دقیق در تعمیرگاه یا نمایندگی مجاز مشخص شود ولی می توان حد بالا و پایین این هزینه ها را در قیمت خودرو لحاظ نمود.

علاوه بر این موارد تعیین قیمت بازاری خودرو علاوه بر عمر ماشین، سلامت شاسی و بدنه، وضعیت فنی و کارکرد آن، به عوامل دیگری از  جمله شرایط بازار معاملات خودرو دست دوم، اقبال مصرف کنندگان به برند و مدل خودرو، معاملات انجام شده قبلی، حدود هزینه های استهلاک و هزینه های جانبی سالانه، قیمت لوازم مصرفی، افت قیمت سالانه و ده ها عامل دیگر بستگی دارد که این موضوع باعث می شود تا تعیین قیمت خودروی کارکرده با دشواری همراه باشد. پس هنگامی که از یک کارشناسی دقیق صحبت به میان می آوریم، باید این موارد را نیز در نظر داشته باشیم تا محدوده قیمت واقعی خودرو با در نظر گرفتن مجموع شرایط، منافع خریدار و فروشنده را به طور همزمان برآورده کند.

 

گزارش کارشناسی

بعد از تمام شدن کار بازدید خودرو در محل، کارشناس چک لیست گزارش را بر روی وب سایت شرکت تکمیل کرده و در صورت نیاز یا در صورتی که مشتری در محل حضور نداشته باشه، با هماهنگی و کسب اجازه از فروشنده، تصاویری از خودرو و یا معایب بدنه و موتور را به گزارش ضمیمه می کند. درخواست کارشناسی باید توسط شخص متقاضی دریافت گزارش ثبت شود و به جهت ایجاد اعتبار بیشتر، کد ملی متقاضی یا در محل و یا از طریق وب سایت شرکت در هنگام ثبت سفارش دریافت می شود. سپس پیامکی حاوی لینک دسترسی دائمی به نسخه الکترونیکی گزارش به تلفن همراه متقاضی ارسال می شود. همچنین تهیه نسخه چاپی، ارسال به پست الکترونیکی یا شبکه های اجتماعی نیز امکان پذیر است.

 

مشاوره حقوقی و تنظیم اسناد معامله

در موارد بسیاری دیده شده که طرفین در مورد مراجعه به مراکز تعویض پلاک، وکالت به غیر، انتقال مالکیت در سند یا زمان پرداخت مبلغ معامله یا بیعانه، اطلاعات اندکی دارند که ممکن است در صورت تنظیم قراردادهای اشتباه، دردسرهای زیادی ایجاد شود. به عنوان مثال در فروش اقساطی ممکن است فروشنده در قولنامه چنین ذکر کند که در صورت عدم پرداخت وجه در موعد مقرر، اجازه فسخ معامله را دارد ولی اگر این بند قید نشود، اجازه این کار را نخواهد داشت. همچنین ممکن است فروشنده خودرو را به صورت قولنامه ای خریداری کرده باشد و مالک اصلی برای انتقال مالکیت در مراکز تعویض پلاک یا دفترخانه حاضر نشود. در این صورت خریدار برای گرفتن حکم الزام به سند از دادگاه، چندین ماه زمان را از دست خواهد داد. چنین مواردی باید زمان تنظیم یک قولنامه اصولی و معتبر، بررسی شوند.

مشاوره حقوقی خرید خودرو بیان اقدامات یا تعهداتی از جانب کارشناس خودرو به طرفین معامله است که ممکن است بر اثر انجام یا ترک آن ها، در فرآیند داد و ستد مشکل ایجاد شود.

در نتیجه پس از بازدید خودرو و توافق بر قیمت معامله، بهتر است قراردادی بین طرفین تنظیم شود (قولنامه یا مبایعه نامه) که تمام موارد توافق شده شامل مبلغ و شرایط بیعانه، قرار تحویل اتومبیل، زمان حضور در مراکز تعویض پلاک، هزینه های ثبت اسناد رسمی، نحوه تسویه مبلغ، زمان تحویل خودرو و همچنین قوانین مربوط به فسخ و توافقات مورد نیاز در آن درج شود. در صورت نیاز، کارشناس می تواند پس از بازدید خودرو با تنظیم قولنامه، معامله را از بابت زیان یا آسیب های احتمالی ایمن می سازد. در مورد اسناد معامله و تنظیم آن ها، مطالعه مقاله راهنمای جامع اسناد معامله خودرو را در بخش دانشنامه توصیه می کنیم.

 

کارشناس رسمی، شغل آزاد یا فعالیت صنفی؟

همین ابتدای صحبت باید بگوییم استفاده از خدمات کارشناس رسمی دادگستری و مجوز رسمی وی در باب کارشناسی خودرو در محل به شکلی که مورد صحبت است، وجاهت قانونی ندارد و این موضوع دست مایه سوء استفاده برخی از افراد یا مجموعه هایی قرار گرفته که سعی دارند در بازار شلوغ و سودآور کارشناسی خودرو، از آب گل آلود ماهی بگیرند. استفاده از حضور یک کارشناس رسمی دادگستری در تیم کارشناسان یا پرسنل یک مجموعه، هیچ تضمینی بر تجربه بیشتر در بازدید خودرو و مهارت وی نیست.

همان طور که در ابتدای این مقاله بیان شد، از اوایل دهه 90 تا امروز که به تدریج شغلی به نام کارشناسی خودرو شکل گرفت، همه کارشناسان به صورت تجربی کار می کنند و زیر مجموعه صنف یا اتحادیه مشخصی نیستند، پس نرخ گذاری دولتی برای خدمات آنها وجود ندارد. اما به دلیل نیاز به کسب اعتبار بیشتر، بسیاری از افراد یا شرکت ها از عبارات و عنوان هایی استفاده می کنند تا کار رنگ و بوی رسمی تری به خود بگیرد که چند مورد از مهم ترین آن ها به شرح زیر است.

• کارشناس رسمی دادگستری

• دارای مدرک کارشناسی از دانشگاه ...

• کارشناس اتحادیه

• کارشناس شرکتی!

• بازرس اتحادیه

• کارشناس رسمی مرکز خرید و فروش

• مجوز رسمی کارشناسی

• بازدید خودروها به نرخ دولتی

لازم به ذکر است که هیچ کدام از عنوان های بالا به طور کامل توضیح دهنده خدمات کارشناسی خودرو در محل نیست زیرا در زمان نگارش این مطلب، هنوز اتحادیه یا صنف کارشناسان خودرو تشکیل نشده است و قانون وظیفه واسطه گری و کشف قیمت را به صنف نمایشگاه داران، بررسی رنگ و بدنه را به نقاشان اتومبیل و بررسی و تعمیر سیستم های فنی و الکترونیکی را به تعمیرکاران خودرو سپرده است.

کارشناسان خودرو به صورت تجربی کار می کنند و ممکن است تحت عناوین مختلفی سعی کنند خود را کارشناس رسمی و دارای مجوز کارشناسی نشان دهند؛ در نتیجه نرخ گذاری دولتی برای خدمات آنها وجود ندارد. بیان عبارات تبلیغاتی مانند «کارشناس رسمی»، «مجوز کارشناسی»، «کارشناس اتحادیه» و یا مشابه آن، باعث سردرگمی مشتری و عدم اطمینان به سایر افراد و شرکت های فعال در این حوزه است.

در نتیجه خدمات مشاوره و کارشناسی خودرو در محل تا زمان نگارش این مطلب، متولی، صنف یا اتحادیه مشخصی ندارد و افراد یا شرکت های فعال در این صنعت، سعی می کنند با دریافت مدرک از هر دوره، کلاس آموزشی یا نهادی که با مسئولیت شخصی خود اقدام با ارائه مدرک می کند، اعتبار بیشتری نزد مشتری کسب کنند. البته چند سالی است که با هدف ساماندهی و حمایت از کسب و کارهایی که اقدام به فروش از طریق وب سایت های اینترنتی می کنند، وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به ارائه مجوزها و نشان هایی نموده است که از مهم ترین آن ها «نماد اعتماد الکترونیکی» است.

همچنین عضویت شرکت ارائه دهنده خدمات کارشناسی در سایر نهادها یا مؤسساتی مانند اتحادیه ها و انجمن های صنفی مستقل، می تواند مزایای زیادی مانند حل و فصل اختلاف اولیه در شکایات مشتری داشته باشند که از مهم ترین نهادهای مرتبط با این موضوع می توان به «انجمن صنفی کارفرمایی و فروشگاههای اینترنتی» اشاره کرد.

اما بهترین معیار برای انتخاب کارشناس خوب، تجربه و دانش وی است. کسب دانش با به صورت تجربی در کنار یک کارشناس ماهر و قدیمی بهترین روش است و یا حداقل شرکت در کلاس های آموزش کارشناسی و قبولی در آزمون فنی و حرفه ای از حداقل پیش نیازهای حرفه کارشناسی خودرو است.

در نهایت باید گفت تا زمان تشکیل اتحادیه اختصاصی، اهلیت و اعتبار شرکت ارائه دهنده خدمات با کسب مجوزهایی که در بالا به آنها اشاره شد تأیید می شود.

 

چند توصیه مهم

1. قیمت خودرو و قطعات آن گران و همچنین بازار خرید و فروش نیز بسیار متلاطم است. هیچ‌گاه تنها به میدان نروید و هنگام خرید، یک کارشناس خودرو ‏باتجربه و مطمئن در کنار خود داشته باشید. ‏

2. ممکن است هنگام خرید خودروی کارکرده، فروشنده به شما برگه گزارش کارشناسی نشان دهد. هیچ‌گاه بر مبنای این گزارش معامله نکنید زیرا ممکن ‏است گزارش ساختگی باشد یا مدت اعتبار آن تمام شده است و در این فاصله آسیب جدی به خودرو وارد شده ولی قبل از بازدید شما فروشنده تعمیرات ‏لازم را به سرعت انجام داده باشد. همیشه بر اساس گزارش کارشناس مورد اعتماد خود تصمیم بگیرید. ‏

3. در خرید خودروی کارکرده، سلامت شاسی و بررسی تعویض شدن قطعات مهم بدنه (مانند کاپوت، پوسته سقف، در صندوق عقب، گلگیرهای عقب) ‏اولویت بالاتری نسبت به وضعیت موتور و گیربکس ماشین دارد. در صورت وجود مشکلات فنی که برای یک خودروی دست‌دوم غیر‌منتظره نیست، می ‏توان با صرف هزینه مشخصی آن را برطرف نمود، اما آسیب جدی به شاسی، ستون‌ها، محفظه موتور، محفظه بار عقب یا سقف خودرو، جبران‌پذیر نیستند و ‏در ایمنی سرنشینان، تولید سر و صدای اضافی، لاستیک سابی، چندین مشکل دیگر و البته در قیمت خودرو بسیار تأثیرگذار است. توصیه به بررسی رنگ‌‏شدگی قطعات بدنه هم پس از شاسی و بررسی فنی، در اولویت آخر قرار می‌گیرد. ‏

4. اصطلاح «کارشناس رنگ خودرو» یعنی بررسی آسیب‌های احتمالی ناشی از تصادف و رنگ شدگی یا تعویض قطعات بدنه، اما «کارشناسی خودرو در محل» ‏موضوع جامع‌تری است. کارشناس شما باید سلامت شاسی‌ها، رنگ‌شدگی، تعویض قطعات، سلامت عمومی موتور و سیستم های فنی، وضعیت گیربکس، ‏سیستم تعلیق و ترمزها در تست سواری و کارکرد صحیح امکانات اضافی و آپشن‌ها را بررسی کرده و در نهایت محدوده قیمت منصفانه خودرو را به ‏خریدار پیشنهاد دهد. حتی می‌توان از وی درخواست کرد در تنظیم اسناد معامله نیز به شما کمک کند.‏‎ ‎

5. قبل از بازدید خودرو در محل توسط کارشناس، از فروشنده بخواهید ماشین خود را به مکانی آرام و خلوت منتقل کند تا وجود سر و صدای اضافی و ‏مزاحمت سایر اشخاص، تمرکز کارشناس را کاهش ندهد. ‏

6. تأیید «اصالت خودرو» یعنی عدم دستکاری پلاک‌های فلزی کوچکی که بر روی بدنه نصب شده و حاوی اطلاعات کارخانه سازنده، مدل، شماره شاسی، ‏شماره موتور و رنگ اتومبیل است و همچنین عدم تعویض بخشی از شاسی یا بدنه خودرو به نحوی که در ایمنی آن نقص جدی ایجاد شود. مطابق قانون ‏این وظیفه تنها بر عهده درجه‌داران نظامی و کارشناسان مراکز تعویض پلاک است و کارشناس تشخیص رنگ خودرو با فرض توانایی تشخیص، صلاحیت ‏ارائه نظر در این مورد را ندارد.‏‎ ‎

7. استفاده از نظر کارشناس رسمی دادگستری برای بررسی وضعیت اصالت و سلامت خودرو بدون دستور قاضی به وی، از نظر قضایی ارزشی به اندازه ‏گزارش یک کارشناس تجربی خودرو در محل دارد. ‏

8. استفاده از عناوینی مانند «کارشناس رسمی»، «بازرس اتحادیه»، «مجوز کارشناسی» و مانند این ها از طرف شرکت های فعال در زمینه خدمات خودرو، ‏بیشتر به منظور افزایش جلوه و کسب اعتبار بالاتر نزد مشتری به کار می‌رود و در واقع خدمت کارشناسی خودرو در محل که شامل بررسی شاسی، ‏تشخیص رنگ، بررسی فنی و تفسیر دیاگ، قیمت گذاری، مشاوره حقوقی و ده ها نکته ریز و درشت دیگر است، در حال حاضر (مرداد 1401) اتحادیه، صنف و متولی ‏مشخصی ندارد. ‏

9. ضمانت گزارش کارشناسی خودرو، موضوع چالش برانگیزی است. لوازم مکانیکی و الکترونیکی هر لحظه مستعد بروز نشانه‌های خرابی هستند یا تعویض ‏گلگیر جلوی خودرو، کمتر از دو ساعت زمان می‌برد. در نتیجه در عمل تنها بابت آسیب جدی به شاسی، ستون‌ها، محفظه موتور، کف صندوق عقب و ‏سقف، تا مدت یک یا دو روز بعد از زمان بازدید خودرو و در صورت اثبات کشف خطای کارشناس، بر اساس عرف بازار پرداخت خسارت مشخصی از ‏طرف شرکت ارائه دهنده خدمات تضمین می‌شود. اما بهتر است به جای توجه به مبلغ ضمانت بالاتر، از خدمات کارشناسی یک شرکت معتبر و با سابقه ‏استفاده کنید.‏‎

10. هیچ ارزانی بی دلیل نیست. تهیه ابزار بازدید خودرو کار سختی نیست اما افراد کم تجربه باید با آموزش تئوری و شاگردی یک فرد متخصص و کسب ‏تجربه زیاد به یک کارشناس تمام عیار تبدیل شوند. پس طبیعی است کارشناسی که صدها خودرو را بازدید کرده و سال ها تجربه اندوخته، بابت انتقال ‏دانسته‌هایش اجرت بیشتری نسبت به افراد تازه‌کار طلب می‌کند. در نتیجه نرخ خدمات کارشناسی خودرو در محل در شرکت‌های مختلف متفاوت از ‏یکدیگر است.‏‎

11. اگر خریدار خودرو هستید، به 2 دلیل بهتر است پس از کارشناسی، گزارش کار را در اختیار فروشنده قرار ندهید. اول اینکه خریدار حق‌الزحمه ‏کارشناس را پرداخت کرده و اگر فروشنده بخواهد گزارش کارشناسی را در اختیار داشته باشد، باید قیمت آن را هم بپردازد. دوم این که در بسیاری از ‏موارد مشاهده شده که اگر خریدار مطابق نظر کارشناس از معامله خودرو منصرف شده باشد، این اقدام فروشنده به نیت اعتراض به کارشناس و در ‏موارد اندکی تهدید وی خواهد بود و ممکن است در آینده به حسن رابطه خریدار با کارشناسی که به وی اعتماد دارد، خدشه وارد شود. ‏ ‎ ‎