کارشناسی فنی
منظور از کارشناسی فنی ماشین در محل چیست؟ آیا می توان صفر تا صد وضعیت فنی ماشین را در محل بررسی کرد؟ چه بخش هایی را می توان بررسی کرد و تا چه میزان قابل اطمینان است؟
در این مقاله:
آخرین ویرایش: 07 مرداد 1401
به توصیه کارشناسان، مهم‌ترین مرحله در تعیین سلامت یک خودرو، بررسی سابقه تصادف و سالم بودن شاسی و سپس بررسی وضعیت فنی است و حتی رنگ شدگی یا تعویض پنل‌های بدنه باید در اولویت بعدی قرار گیرد. کارشناسی فنی خودرو در محل به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که احتمال تشخیص معیوب بودن قطعات مکانیکی و برقی در سیستم پیشرانه، سیستم انتقال قدرت و همچنین سیستم تعلیق را توسط یک فرد خبره افزایش می‌دهد. این بررسی شامل قطعاتی مانند شیشه بالابرهای برقی که در حرکت یا توقف خودرو تأثیری ندارند، نمی‌شود.
تست فنی شامل بررسی چه مواردی است؟
مهم‌ترین بخش‌های قابل بررسی در تست فنی یک خودرو در محل مشتری شامل موارد زیر است.
-
سلامت عمومی موتور (استارت خوردن، بخار یا نشت روغن، تست دود، لرزش یا صدای اضافی، شتاب‌گیری)
-
گردش آب و روغن
-
تسمه‌ها و اتصالات
-
سلامت عمومی گیربکس و لوازم مصرفی آن (تعویض دنده، دیسک و صفحه، عملکرد کلاچ، روغن‌ریزی)
-
سیستم تعلیق (جلوبندی، فنربندی، کمک‌فنرها و پلوس‌ها)
-
سیستم توقف خودرو
-
لاستیک‌ها
-
لوازم برقی
مواردی که در بالا بیان شد در دو گروه تست سرد (بررسی در حالت درجا) و تست گرم (بررسی در حالتی که موتور گرم است و امکان آزمایش رانندگی دارد) قرار می‌گیرند و در ادامه به بررسی بیشتر آن‌ها خواهیم پرداخت، اما قبل از آن لازم است به موضوع بسیار مهمی اشاره شود که بدون دانستن آن، استفاده از خدمات کارشناسی فنی خودرو در محل موجب بروز سوء‌تفاهم و برداشت‌های اشتباه بسیاری خواهد شد.
میزان اطمینان به نتیجه کارشناسی
موضوع مهمی که در مورد کارشناسی فنی خودرو پیش می‌آید این است که اغلب مصرف‌کنندگان خودرو بر این باور هستند که در هنگام خرید یک خودروی کارکرده و استفاده از تجربیات کارشناس خودرو در محل، می‌توان به طور کامل از وضعیت سلامت فنی خودرو اطلاع حاصل نمود تا حدی که بیشتر خریداران به کارشناس خود چنین عنوان می‌کند که «می‌خواهم ماشینی بخرم که از نظر فنی بعداً اذیتم نکند» یا «نمی‌خواهم بعداً خرج روی دستم بگذارد». باید بگوییم که میزان اهمیت خریدار به سلامت فنی خودرو، موضوع درست و مهمی است اما مسأله این است که در واقع تا چه میزان می‌توان از وضعیت فنی خودرو اطلاع حاصل نمود به طوری که بتواند قابلیت اطمینان برای خرید ایجاد کند؟ پاسخ کوتاه به آن این است که با تکنولوژی فعلی، این مسأله نه تنها از توان کارشناس خودرو در محل فروشنده خارج است، بلکه باتجربه‌ترین مکانیک‌های خودرو در بالاترین سطح دانش و تجربه نیز نمی‌توانند با بررسی ظاهری خودرو اطمینانی در حد ضمانت سلامت و صحت کارکرد فنی خودرو ارائه کنند. علت آن هم این است که موتور و سیستم انتقال قدرت در یک خودرو، مجموعه‌ای از قطعات است که با کمک یک سیکل احتراقی، نیروی مکانیکی تولید کرده و با انتقال آن توسط گیربکس و میل گاردان به چرخ‌ها، باعث حرکت خودرو می‌شود و نیاز این دستگاه چنین طلب می‌کند که به صورت یک مجموعه بسته و بدون دخالت عامل بیرونی به چرخه تبدیل انرژی ادامه دهد. در نتیجه کارشناس یا مکانیک خودرو در برخورد با محفظه موتور و سیستم انتقال نیرو یا حتی در حین تست رانندگی، تنها می‌تواند به بررسی نشانه‌های ظاهری پرداخته و تنها با دیدن و گوش کردن به نشانه‌ها، به احتمالاتی از وضعیت سلامت قطعات این مجموعه برسد. چه بسا اگر این امکان وجود داشت که تمام قطعات فنی را با دقت مشاهده و بررسی کرد، ارائه نظر در حد اطمینان کامل و ضمانت سلامت در آینده نیز میسر بود. به عنوان مثال اگر امکان مشاهده یاتاقان‌های میل‌لنگ، رینگ‌های پیستون، واشر سرسیلندر یا جرم داخل موتور که به دلیل سرویس غیر اصولی بوجود می‌آید وجود داشته باشد، یک مکانیک یا کارشناس خبره باید بتواند میزان کارکرد باقیمانده آن را از روی ثبات و کیفیت فعلی قطعه اعلام کند، اما با انجام کارشناسی خودرو در محل یا حتی مراجعه به تعمیرگاه یا نمایندگی مجاز، تنها می‌توان به بررسی نشانه‌ها اکتفا نمود و حدسی از وضعیت سلامت موتور بدست آورد. به همین جهت نمی‌توان نظری در مورد وضعیت کارکرد قطعات در آینده ارائه کرد.
این مطلب را با ذکر مثالی ملموس‌تر توضیح می دهیم. هنگامی که یک بیمار با علائم درد قفسه سینه به یک پزشک عمومی مراجعه می‌کند، با بررسی علائم بیمار مانند طپش قلب، سرگیجه، تعریق زیاد، خستگی یا احساس سنگینی در سر، پزشک با احتمال بالا پی به بیماری قلبی می‌برد اما دستور می‌دهد تا بر روی بیمار آزمایش‌هایی مانند نوار قلب در مراکز درمانی مجهز به امکانات خاص انجام شود تا با اطمینان بیشتری برای تجویز دارو یا دستورالعمل‌های پزشکی اقدام کند، اما باز هم پزشک نمی‌تواند در مورد زنده بودن بیمار تا مشخص شدن جواب آزمایش‌ها نظر دهد و نظر قطعی را به انجام آزمایش‌های پیشرفته تر مانند آنژیوگرافی (پرتونگاری از رگ‌های خونی) موکول می‌کند. در نتیجه یک مکانیک یا کارشناس خودرو نیز مانند یک پزشک اورژانس، از روی نشانه‌ها سعی دارد تا وجود مشکل اصلی را کشف کند و تنها هنگامی می‌تواند به خریدار از سلامت فنی خودرو اطمینان دهد که موتور و گیربکس خودرو باز شده و تمام قطعات در مرکزی با تجهیزات مناسب بررسی شود. در نتیجه با انجام کارشناسی خودرو در محل تنها می‌توان با درصد اطمینان مناسبی وضعیت عمومی سلامت موتور و گیربکس خودرو در لحظه مورد بررسی را کشف کرد و ضمانت فنی برای روزهای آتی امکان‌پذیر نیست.
اما در نهایت باید گفت یک کارشناس باتجربه به دلیل بررسی‌های متوالی و متعددی که در طول سال‌های طولانی انجام داده یا به پشتوانه آموزش‌های حرفه‌ای که کسب کرده است، می‌تواند با ضریب اطمینان خوبی در مورد سلامت فنی خودرو در هنگام بازدید اظهار نظر کرده و در تصمیم به خرید خودرو نقش مهمی ایفا کند. با در نظر گرفتن شرایطی که در بالا بیان شد، می‌توانیم به بررسی جزئیات کارشناسی فنی در دو دسته تست سرد و تست گرم بپردازیم.
تست سرد
به بررسی موتور در حالت درجا و هنگامی که موتور خودرو هنوز سرد است، در اصطلاح تست سرد می‌گوییم که شامل بررسی سلامت عمومی موتور و گیربکس، گردش آب و روغن، تسمه‌ها و اتصالات، بررسی پردازنده مرکزی (تست ECU با دستگاه دیاگ و بررسی پارامترها، خطاها و نحوه پاشش سوخت در سیستم‌های انژکتوری) و بررسی لاستیک‌ها می‌شود.
اولین بخش کار، نحوه استارت خوردن موتور و بررسی وجود صدای اضافی اولیه از ناحیه استارت یا موتور، بررسی قدرت باطری و همچنین راحتی انجام عملیات استارت خوردن است. سپس توجه کارشناس به صدای موتور جلب می‌شود. صدای اولیه موتور در حالتی که هنوز سرد است، اهمیت بسیار بالایی دارد زیرا بسیاری از ایرادات که خود را به شکل لرزش غیر عادی یا صدای اضافی نشان می‌دهند، در دقایق اولیه کارکرد موتور و با گرم شدن آن ممکن است از بین بروند.
سپس دود خروجی از اگزوز در دور موتور مشخصی از نظر رنگ و بو بررسی می‌شود که البته این بررسی باید در زمان گرم بودن موتور نیز انجام شود زیرا مشاهده دود آبی رنگ در زمان گرم بودن موتور نشانه بدتری است و رفع آن هزینه های بیشتری دارد. موضوع مهم دیگر بررسی میزان خروج بخار روغن از محفظه سر سیلندر است زیرا کارکرد موتور به طور طبیعی به دلیل گرمای تولید شده، میزان کمی بخار روغن تولید می‌کند که در اصطلاح کمپرس موتور نام دارد، اما به دلیل معیوب بودن قطعات اصلی موتور مانند رینگ و پیستون یا واشر سرسیلندر یا فرسودگی قطعات، این میزان افزایش خواهد یافت به صورتی که خروج بخار روغن از در بالای موتور به شکل واضح دیده می‌شود.
همچنین بررسی ثبات موتور در حالت کار کردن درجا نیز موضوع مهمی است که در صورت وجود لرزش زیاد و عدم برطرف کردن آن می تواند باعث آسیب به قطعات اصلی شود. این مشکل می‌تواند ناشی از خرابی دسته موتورها، شمع و وایرها و موارد دیگری باشد که نیاز به بررسی دارد اما در مورد بخار روغن در وضعیتی که خیلی شدید نیست، اغلب توصیه می‌شود اقدام خاصی صورت نگیرد زیرا هنوز موتور می‌تواند به کار خود ادامه دهد و زمان تعمیر یا تعویض قطعات آن فرا نرسیده است و بهتر است دستکاری موتور و باز شدن آن تا جایی که ممکن است و باعث آسیب بیشتر نمی‌شود، به زمان دیگری موکول شود.
مرحله بعد بررسی وضعیت ظاهری موتور و نشت آب یا روغن از اتصالات است که بسته به محل وقوع آن، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. این بررسی شامل بررسی تسمه‌ها و اتصالات، شلنگ‌ها، سطح روغن موتور (در خودروهایی که نشانگر دارند) و احتمال مخلوط شدن آب و روغن با نگاه کردن به آب رادیاتور نیز می‌شود.
بخش دیگر این تست، بررسی گیربکس و عملکرد آن است که در تست گرم نیز با آیتم‌های متفاوت انجام خواهد شد. جعبه‌دنده یا همان گیربکس خودرو نیز مانند موتور، از تعداد قطعات زیادی تشکیل شده که با هم در تعامل هستند و با فرمان راننده یا پردازشگر مرکزی خودرو، ضرایب دنده به صورت مکانیکی تغییر کرده و انتقال قدرت مورد نیاز را تأمین می‌کند، در نتیجه بسیار مستعد آسیب دیدن است. در تست سرد و برای خودرویی با گیربکس دستی، آزمایش‌های تعویض دنده، جا رفتن دنده با فشار مناسب و صدای تعویض دنده انجام می‌شود. این بررسی برای گیربکس اتومات شامل سلامت توربین، تعویض دنده‌های منظم از طریق لیور دنده، جایگیری درست دنده‌ها و وجود ضربه‌های کوتاه در آغاز حرکت رو به جلو یا رو به عقب که در اصطلاح به آن «تَقه زدن» گفته می‌شود، از دیگر مواردی است که توسط کارشناس بررسی خواهند شد. بخش آخر مربوط به گیربکس در تست سرد، بررسی وجود روغن‌ریزی از جعبه دنده و سایر لوازم مربوط به آن است.
توجه: برای انجام برخی از آزمایش‌ها در تست سرد، لازم است تا خودرو مسافت کوتاهی به جلو یا عقب رانده شود که این موضوع با آزمایش سواری و مواردی که در تست گرم مورد بررسی قرار می‌گیرد متفاوت است.
بررسی عملکرد سیستم توقف خودرو از دیگر موارد مهم به شمار می‌رود. این موارد شامل وضعیت لبه دیسک ترمز، لنت‌ها و بررسی نشت روغن ترمز می‌باشد.
در مورد بررسی سیستم تعلیق، شاید بعضی از مصرف‌کنندگان این مطلب را ندانند که بخشی از بررسی این سیستم باید در تست سرد انجام شود که با مشاهده قطعاتی مانند گَردگیرها که در ناحیه پشت چرخ‌ها هستند، می‌توان به وضعیت تقریبی جلوبندی و فنربندی خودرو دست یافت اما بخش مهم این آزمایش باید در تست گرم انجام شود. بررسی کامل اجزای سیستم تعلیق همانند موتور و گیربکس نیاز به این دارد که سیستم مورد نظر باز شده و توسط مکانیک تست شود. به عنوان مثال ارائه نظر محکم در مورد جلوبندی، نیاز به بازشدن آن بر روی چال سرویس دارد.
با پیشرفت تکنولوژی موتور درون‌سوز، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها نحوه و میزان سوخت رسانی به سیلندرها بوده است. در سیستم‌های قدیمی‌تر از کاربراتور استفاده می‌شد که به صورت مکانیکی پاشش مخلوط سوخت و هوا به داخل سیلندر را به عهده داشت، اما به تدریج که لوازم مکانیکی جای خود را به قطعات برقی دادند، استفاده از انژکتور و سنسور (حسگر)های برقی مختلف جای آن‌ها را گرفتند و بیشترین تحول را در موتورهای احتراقی رقم زدند. اسامی مهم‌ترین لوازم برقی که برای عملکرد بهینه سیستم سوخت‌رسانی و کارکرد موتور به خودرو اضافه شدند به شرح زیر است:
-
سنسور دور موتور
-
سنسور سرعت خودرو
-
سنسور وضعیت دریچه گاز
-
سنسور فشار هوای ورودی
-
سنسور دمای هوای ورودی
-
سنسور فشار سوخت
-
سنسور دمای سوخت
-
سنسور سطح روغن موتور
-
سنسور فشار روغن موتور
-
سنسور دمای آب خنک‌کننده
-
سنسور موقعیت میل بادامک
-
سنسور اکسیژن
-
سنسور ضربه
-
اِستِپ موتور
این سنسورها وظایف مختلفی مانند تنظیم تزریق سوخت، هشدار سطح روغن، تنظیم دمای قطعات و بررسی وضعیت میل بادامک را بر عهده دارند. استپ‌موتور یا اِستُپر موتور نیز وسیله‌ای است که با کمک نیروی الکتریکی و آهنربا، نیروی مکانیکی تولید کرده و وظیفه دارد در دور موتور پایین مانند وقتی که راننده پای خود را از روی پدال گاز برمی دارد، جریان هوای ورودی به موتور را تنظیم کند تا موتور روان کار کرده و خاموش نشود.
در نتیجه دیگر نمی‌توان مانند کاربراتور همه کار را به انژکتور و سوزن آن سپرد و نیاز است تا یک پردازنده مرکزی که با نام ECU شناخته می‌شود، کنترل فرمان‌های صادره به سنسورهای مختلف را مدیریت کند تا بسته به نیاز راننده، قدرت و شتاب خودرو به گونه‌ای تنظیم شود که بهترین کارآیی تولید شود. درست مانند کارکرد بدن انسان که مغز به عنوان پردازنده مرکزی با آنالیز نیاز بدن در هنگام دویدن، با ترشح هورمون فوق کلیه ضربان قلب و سرعت گردش خون را افزایش می‌دهد تا عضلات بتوانند با دریافت اکسیژن، نیروی بیشتری تولید کنند. مشابه این مثال در خودرو زمانی است که ECU در هنگام فشردن پدال گاز توسط راننده با فرمان به سنسور اکسیژن، میزان ورود سوخت به سیلندر را افزایش می دهد تا نیروی بیشتری تولید شود. حال فرض کنید پزشک به جای بررسی همه اعضای بدن برای یافتن سرنخ بیماری، تنها بتواند با کمک دستگاهی مغز را آنالیز کرده و حتی سابقه عملکرد اندام‌ها را نیز مشاهده کند و دیگر نیازی به آزمایش‌های متعدد نباشد. در خودرو این کار توسط دستگاه دیاگ انجام می‌شود.
تست دیاگ با خواندن حافظه کامپیوتر ماشین و بررسی پارامترها، خطاها و نحوه پاشش سوخت در سیستم‌های انژکتوری، وظیفه مهمی در تشخیص خطاها و معایب لوازم برقی خودرو ایفا می‌کند، اما هنوز مهم‌ترین و پر هزینه‌ترین مسئله بررسی فنی خودرو یعنی سلامت قطعات اصلی مانند پیستون‌ها، رینگ‌ها، سرسیلندر، یاتاقان‌ها و روغن‌سوزی موتور بیشتر به عهده تجربه انسانی و مشاهده علائم فیزیکی مانند دود اگزوز، توان موتور و بررسی شتاب‌گیری و صداهای اضافی در تست گرم است.
بسیاری از نشانه‌های خرابی در سنسورها یا وجود خطا در سیستم را می‌توان علاوه در تست دیاگ، از طریق آزمایش رانندگی (تست دِرایو) نیز کشف کرد. به عنوان مثال بد کار کردن موتور یا افزایش مصرف سوخت، می‌تواند ناشی از ضعف سنسور اکسیژن باشد، یا روشن شدن چراغ‌های اخطار پشت‌آمپر مانند روغن و دمای آب می‌تواند برای یک مکانیک یا کارشناس خِبره که دستگاه دیاگ هم ندارد، راهگشا باشد.
در خودروهایی که جعبه‌دنده اتومات دارند نیز فرمان‌هایی که به سنسورهای داخل گیرباکس هدایت می‌شوند، از طریق کامپیوتر ماشین کنترل شده و تست دیاگ می‌تواند در بررسی خطاهای گیربکس به اندازه بررسی عملکرد آن در تست حرکت بسیار مفید باشد.
نکته: بسیاری از لوازم مکانیکی قبل از خرابی، نشانه‌هایی در عملکرد خود بروز می‌دهند که از طریق بررسی آن‌ها می‌توان میزان کارکرد باقیمانده آن را تخمین زد. اما وسیله‌های برقی قبل از معیوب شدن در بیشتر موارد علائمی از خود نشان نمی‌دهند. در نتیجه برآورد طول عمر باقیمانده از لوازم مکانیکی اغلب مطمئن‌تر است.
در مقاله تست دیاگ و تفسیر آن از بخش دانشنامه اتولتو، توضیحات بیشتری در مورد دیاگ و تفسیر پارامترهای آن ارائه شده است و اهمیت تست دیاگ و محدوده عملکرد آن به خوبی تشریح شده است.
بررسی وضعیت لاستیک‌ها آخرین بخش از کارشناسی فنی خودرو در محل است.
تست گرم
به بررسی عملکرد فنی خودرو در حالتی که موتور خودرو گرم است در اصطلاح «تست گرم» می‌گوییم. در این تست با انجام آزمایش رانندگی در شرایط واقعی، میزان عملکرد واقعی موتور و گیربکس در سرعت و شتاب‌های مختلف سنجیده می‌شود. ضعف خودرو در انتقال قدرت به موقع و شتاب‌گیری ضعیف ممکن است عوامل متعددی داشته باشد که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
-
سیستم پاشش سوخت در زمان مناسب عمل نکرده یا ترکیب مناسبی از سوخت و هوا را تولید نمی‌کند
-
سیستم جرقه زنی در زمان مناسب عمل نمی‌کند
-
وجود رسوب در سیستم گردش روغن موتور باعث کندی فرار گرما و کاهش قدرت موتور می‌شود
بخش بسیار مهم تست گرم، بررسی عملکرد گیربکس و لوازم مصرفی آن است و برای خودرویی با گیربکس دستی، آزمایش تعویض دنده، وضعیت دیسک و صفحه گیربکس و بررسی وجود صدای اضافی، بخش اصلی کار است. بررسی سلامت گیربکس اتومات در تست گرم برای تمام بخش‌ها انجام می‌شود که شامل بررسی تعویض دنده، شتاب‌گیری در هر دنده، حداکثر دور موتور هر دنده و سایر آزمایش‌هایی مربوط به آن است.
موضوع بعدی بررسی عملکرد طبیعی ترمزها است که اگرچه در تست سرد هم قابل انجام است اما باید در تست گرم نیز مورد بررسی قرار گیرد زیرا نقص در عملکرد ترمزگیری اغلب در تست گرم قابل بررسی است. نکته بسیار مهم در مورد ترمزها این است که بررسی ظاهری سیستم ترمز در تست سرد و آزمایش آن در قدرت توقف خودرو در تست گرم، همانند بررسی موتور و گیربکس تنها می‌توانند عملکرد این سیستم را در لحظه مورد بررسی بسنجند و هیچ اطمینانی به صحت عملکرد آن در آینده نیست. موارد زیادی می‌تواند منجر به مشکل ترمزگیری شوند که شایع‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
-
نشتی روغن ترمز و کاهش سطح آن
-
شکستن بوستر
-
خرد شدن لنت
-
ترک خوردن دیسک ترمز
این موارد در شرایط نادری ممکن است به سرعت اتفاق بیفتند و باعث ضعف شدید در عملکرد ترمزها شوند که با بررسی ظاهری در زمان کارشناسی در محل و حتی صحت عملکرد آن در تست سواری نیز قابل پیش‌بینی نیست.
آزمایش بعدی که به طور هم‌زمان با سایر موارد تست گرم در طول تست رانندگی انجام می‌شود و در ایمنی سرنشین و کیفیت سواری خودرو اهمیت زیادی دارد، آزمایش‌های مربوط به سیستم تعلیق خودرو است. در این تست با حرکت خودرو به راست یا چپ، نحوه عبور از موانع راه، بررسی ضربه‌هایی که در کابین احساس می‌شوند، گوش دادن به صداهای تولید شده، به علاوه بررسی ظاهری که در تست سرد انجام شده، می‌توان تا حد مناسبی به وضعیت سلامت سیستم تعلیق دست یافت و با توصیه کارشناس پس از خرید خودرو با بررسی قطعات جلوبندی در تعمیرگاه، تعمیر یا تعویض جعبه فرمان، تعویض کمک‌فنرها، تعمیر یا تعویض پلوس‌ها و سایر موارد مربوط به آن نسبت به رفع آن‌ها اقدام نمود.
توجه: بسیاری از برندهای بزرگ و معتبر دنیا، در خدمات پس از فروش خود موضوع گارانتی خودرو صفر را قرار داده اند. شاید در نگاه اول این به معنی اطمینان تولید کننده از محصول خود به نظر بیاید، اما هدف اصلی کشف خطاهای سیستم تولید و اشتباهات انسانی هر چند کوچک و رفع آن‌ها به منظور رضایت مشتری و حفظ اعتبار برند است و در واقع مدیریت برند شرکت از احتمال امکان وجود نقص در محصول مطلع است و نمی‌توانند ضمانت عدم وجود عیب را حتی برای یک خودرو صفر کیلومتر اعلام کنند. حال اگر این وضعیت را برای بررسی ظاهری یک خودروی کارکرده در محل فروشنده در نظر بگیریم، ابعاد بحث عدم امکان ضمانت فنی بیشتر روشن شود.
در انتها به بررسی شرایطی می‌پردازیم که برای افزایش اعتبار تست فنی خودرو در محل مورد نیاز است و بهتر است خریدار ضمن جلب همکاری فروشنده، سعی در ایجاد آن‌ها نماید تا کارشناس بتواند با اطمینان و آرامش بیشتری در مورد وضعیت فنی خودرو نظر دهد.
الزامات فنی، مکانی و زمانی
شرایط انجام تست سرد
مهم‌ترین موضوع این است که روغن موتور هنگام بررسی کارشناس باید استاندارد بوده و از کیفیت لازم برخوردار باشد و روغنی که موعد تعویض آن نزدیک شده، نتیجه تست فنی را مخدوش خواهد کرد زیرا ممکن است نشانه‌هایی غیر واقعی از وضعیت موتور نشان دهد. به عنوان مثال ممکن است در هنگام باز شدن در بالای موتور، بخار روغن اضافی تولید شده و کارشناس وجود کمپرس موتور شدید و مشکلاتی در رینگ و پیستون موتور را گزارش کند، در صورتی که اگر موتور سالم باشد و روغن موتور تعویض شود، تبخیر روغنی که به دلیل کم شدن کیفیت آن اتفاق می‌افتاد کاهش یافته و دود اضافی مشاهده نمی‌شود. روغن کهنه ممکن است حتی باعث بروز صدای اضافی در بخش سوپاپ‌ها و سرسیلندر شود. پس می‌توان چنین توصیه کرد که اگر از حداکثر پیمایش تعریف شده برای روغن بیش از هزار کیلومتر باقی‌نمانده، بهتر است با هماهنگی مالک و قبل از بازدید کارشناس، روغن ماشین با نوع استاندارد آن تعویض شود.
نکته: افرادی که قصد فریب خریدار و پنهان نمودن ضعف رینگ و پیستون موتور ماشین را دارند، به کمک یک حَربه قدیمی از روغن‌های غیر استاندارد یا میزان نامطلوب آن استفاده می‌کنند. روش کار به این صورت است که اگر دود موتور کم باشد، با کاهش حدود نیمی از حجم روغن مورد نیاز موتور، بخش زیادی از این مشکل را می‌پوشانند. به عنوان مثال اگر سطح مورد نیاز روغن 5 لیتر باشد، هنگام بازدید خریدار میزان روغن را به حدود 2 لیتر کاهش داده و سنسور هشدار سطح روغن را از مدار خارج کرده و چنین وانمود می‌کنند که سنسور آن خراب شده و نیاز به تعویض دارد و برای اطمینان خاطر بیشتر، مبلغ قطعه و اجرت تعویض آن را تخفیف می‌دهند. اما اگر دود اگزوز خیلی زیاد و مشهود باشد، این بار حقه روغن موتور سنگین که همان روغن با گران‌روی (ویسکوزیته) بالا است به کار می‌رود. به عبارت دیگر به جای کاهش میزان آن، بخشی از روغن موجود یا تمام آن تخلیه شده و از حجم استاندارد روغن سنگین که در اصطلاح بازار به «روغن STP» مشهور است استفاده می‌شود. البته ناگفته نماند تشخیص این که از چه روشی و به چه میزانی استفاده شود، هنر گران‌بهایی است که با سال‌ها تجربه به دست می‌آید!
موضوع بعدی این است که بهترین مکان برای انجام تست فنی خودرو، محیطی با فضای باز و ساکت است تا صدای کارکرد موتور به خوبی و بدون انعکاس شنیده شود و همچنین با افزایش دور موتور برای انجام تست دود اگزوز، آلودگی تنفسی و صوتی برای سایرین به وجود نیاید.
چند توصیه مهم
-
شاید هنگام خرید یک خودروی دست دوم ترجیح بدهید تا موتور ماشین تمیز و شسته شده باشد اما بهتر است از خریدار بخواهید موتور را نشوید و تا زمان بازدید کارشناس شما در محل، کثیف بماند زیرا بسیاری از نشتی‌ها و روغن ریزی‌ها پس از شستن موتور تا مدتی خود را نشان نمی‌دهند.
-
در تست فنی خودرو در محل مشتری، باید سلامت عمومی موتور (استارت خوردن، بخار یا نشت روغن، تست دود، لرزش یا صدای اضافی، شتاب‌گیری)، گردش آب و روغن، تسمه‌ها و اتصالات، سلامت عمومی گیربکس و لوازم مصرفی آن (تعویض دنده، دیسک و صفحه، عملکرد کلاچ، روغن‌ریزی)، سیستم تعلیق (جلوبندی، فنربندی، کمک‌فنرها و پلوس‌ها)، ترمزها، لاستیک‌ها، سنسورها و لوازم برقی (توسط دستگاه دیاگ) و امکانات جانبی قابل بررسی، توسط کارشناس مورد بررسی قرار گیرند.
-
یک راه حل ساده برای پوشاندن ضعف موتور خودرو، استفاده از روغن سنگین است تا دود اضافی به طور موقت دیده نشود. در کارشناسی فنی، بهترین نتیجه از بررسی بخار روغن و وضعیت رینگ و پیستون ماشین، زمانی حاصل می‌شود که روغن موتور تازه تعویض شده است. روغن قدیمی که موعد تعویض آن نزدیک شده، ممکن است با ایجاد بخار اضافی که به آن «کُمپرس موتور» می‌گویند، باعث ایجاد خطا در تشخیص کارشناس شود. بهترین کار است این است که قبل از اقدام به خرید نهایی، روغن موتور را خودتان تعویض کرده و از کارشناس خود بخواهید تست فنی را دوباره انجام دهد.
-
یکی از مراحل مهم تست فنی در کارشناسی خودرو در محل برای خودروهای دو دیفرانسیل و آفرودی، بررسی سیستم چهار چرخ یا دو دیفرانسیل است که به مسیر ناهموار و سراشیبی نیاز دارد و به همین دلیل در بررسی‌های داخل شهر، این تست مهم اغلب حذف می‌شود. پس اگر فروشنده و کارشناس شما امکان این را دارند که برای یافتن چنین شرایطی زمان اضافی صرف کنند، بهتر است از آن‌ها بخواهید به مکان مناسبی رفته و این بررسی نیز انجام شود.